Μετά από 101 χρόνια συνεταιριστικής παράδοσης, η οργάνωση εντάχθηκε στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ακριβώς 101 χρόνια, συμπληρώθηκαν, από την ημέρα που ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, καθότι Υπουργείο Γεωργίας δεν είχε ως τότε συσταθεί, υπέγραψε και έστειλε προς δημοσίευση στο Εθνικό Τυπογραφείο την έγκριση λειτουργίας του Συνεταιρισμού Πωλήσεως Γεωργικών Προϊόντων Ζαγοράς Πηλίου «με περιωρισμένην ευθύνην». Ήταν 27 Οκτωβρίου 1916. Περίπου δύο μήνες νωρίτερα στις 08 Σεπτεμβρίου 1916 είχαν αποσταλεί 202 υπογραφές, 199 απολύτως διακριτά ονόματα σήμερα, από κατοίκους της Ζαγοράς που σκόπευαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να αντεπεξέλθουν στις οικονομικές δυσκολίες της εποχής και στις αντίξοες συνθήκες της περιοχής. Την ίδρυση του Συνεταιρισμού αιτούνταν με την υπογραφή τους οι άρχοντες και οι άποροι, οι αγρότες και οι παπάδες, οι επαγγελματίες και οι εργάτες του χωριού, άπαντες καλλιεργητές της Πηλιορείτικης γης.
Από τότε μέχρι σήμερα σε τοπικό, εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο σημειώθηκαν ραγδαίες αλλαγές συγκριτικά με το σύνολο της ανθρώπινης ιστορίας, αφού ο 20ος αιώνας έχει να επιδείξει άπειρα γεγονότα όπως οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι αλλά και επιτεύγματα όπως η τεράστια τεχνολογική επανάσταση, με κομβικό σημείο το διαδίκτυο που άλλαξε τελείως τη λειτουργία της κοινωνίας. Σε όλο αυτό το διάστημα ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου, όπως μετονομάστηκε το 1985, αποτέλεσε πρωτοπόρο φορέα αλλαγών και καινοτομιών στους τομείς δραστηριοποίησής του. Σήμερα αντιπροσωπεύει το 99% των καλλιεργητών της Δημοτικής Ενότητας Ζαγοράς του Δήμου Ζαγοράς – Μουρεσίου, τους κατοίκους δηλαδή των χωριών της Ζαγοράς, του Πουρίου και της Μακρυράχης. Παρέχει μια πληθώρα υπηρεσιών στη περιοχή, πέραν της βασικής δραστηριότητας που είναι η εμπορία μήλων και άλλων προϊόντων όπως κάστανα, κεράσια, αχλάδια, ακτινίδια, σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Όλα τα προϊόντα καλλιεργούνται με φιλική μέθοδο προς τον καταναλωτή και το περιβάλλον, αυτή της ολοκληρωμένης διαχείρισης παραγωγής ή της βιολογικής διαχείρισης της παραγωγής. Διαθέτει όλες τις απαραίτητες διεθνείς και εγχώριες πιστοποιήσεις ποιότητας και συνεργάζεται με όλες τις αλυσίδες ειδών διατροφής που εδρεύουν στην Ελλάδα διατηρώντας παράλληλα δικά του Πρατήρια στις λαχαναγορές Αθήνας και Θεσσαλονίκης αλλά και ένα ευρύτερο δίκτυο συνεργατών στις αγορές όλης της χώρας. Παρά τις δυσκολίες της οικονομικής κρίσης αλλά και των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής που σταδιακά παρατηρείται, η οργάνωση προετοιμάζεται για νέες επενδύσεις σε αντικείμενα του πρωτογενή τομέα και στις ψυκτικές εγκαταστάσεις. Ταυτόχρονα ενεργοποιείται με σταθερά βήματα και στη μεταποίηση έχοντας ήδη δημιουργήσει το πρώτο της προϊόν, το Πετιμέζι από ΠΟΠ Φιρίκια Πηλίου.
Παράλληλα ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου, στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης του, που έχει αναπτύξει από δεκαετίες και αποτελεί και καταστατική πρόβλεψη εδώ και 101 χρόνια, καταγράφει έντονο αποτύπωμα κοινωνικής, εκπαιδευτικής και πολιτιστικής παρέμβασης.
Αποτέλεσμα της συνολικής πορείας και ευτυχής χρονική σύμπτωση είναι η ένταξη του Συνεταιρισμού στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομίας και η στόχευση για ένταξη στον αντίστοιχο διεθνή κατάλογο της UNESCO. Πιο συγκεκριμένα, η Οργάνωση στον προγραμματισμό δράσεων και εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας, είχε ανακοινώσει την σύνταξη και κατάθεση φακέλου για την ένταξη στον Εθνικό Κατάλογο, ως πρωτοπόρα οργάνωση της χώρας, πρότυπο συνεργατικότητας και αλληλεγγύης.
Για την εξέλιξη αυτή προηγήθηκαν προπαρασκευαστικές επαφές με αρμοδίους της Διεύθυνσης Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η ένταξη πραγματοποιήθηκε από την αρμόδια διεύθυνση με πολύ καλές κριτικές για την ποιότητα του περιεχομένου του φακέλου, ενώ αναμένεται η τελική υπογραφή της υπουργικής απόφασης. Για τον Συνεταιρισμό, καθορίζεται πλέον ως άμεσος στόχος η ένταξη στον διεθνή κατάλογο της UNESCO.
Οι διακρίσεις αυτές είναι σημαντικές για τον Συνεταιρισμό Ζαγοράς καθώς θα γνωστοποιηθεί περαιτέρω η συνεταιριστική συνείδηση και παράδοση των μελών που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, ως στοιχείο τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας πλέον. Η βαθιά συνεταιριστική παράδοση της περιοχής, διασφαλίζει παράλληλα και την ποιοτική παρουσία της Οργάνωσης απέναντι στις απαιτήσεις των σύγχρονων αγορών.
Η συνεργατικότητα, οι δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, η σταθερή επίδοση στις εξαγωγικές δραστηριότητες, η κοινωνική και πολιτιστική παρέμβαση, ο διαχρονικός σεβασμός στον ρόλο των γυναικών στη παραγωγή, η καινοτομία, η προσήλωση στην προστασία του περιβάλλοντος, η συνείδηση προώθησης ποιοτικών προϊόντων προς τους καταναλωτές και κυρίως ο σεβασμός στην αξία κάθε μέλους ξεχωριστά, αποτελούν στοιχεία συσσωρευμένης πολιτιστικής κληρονομιάς που πρέπει να διαφυλαχθεί και να αποτελεί παράδειγμα για όλη τη χώρα. Όλα τα παραπάνω συνδυαστικά με την πρόθεση της αρμόδιας διεύθυνσης του Υπουργείου Πολιτισμού για καταχώρηση στον εθνικό κατάλογο μιας συνεταιριστικής οργάνωσης αποτέλεσαν και το κριτήριο για την θετική αξιολόγηση του Συνεταιρισμού Ζαγοράς.
Πυρήνας όλων αυτών είναι οι ίδιοι οι Συνεταιριστές της Ζαγοράς, αλλά και του Πουρίου και της Μακρυράχης που συνδέονται εδώ και δεκαετίες με τον Α.Σ. Ζαγοράς. Με αφορμή τα 101 χρόνια από την ίδρυση της Οργάνωσης προγραμματίζεται «εκδήλωση μνήμης και τιμής στον συνεταιριστή» την Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2017 όπου θα αναφερθούν και οι μελλοντικές προοπτικές του Συνεταιρισμού αλλά και οι μέχρι τώρα πρόσφατες επιτυχίες, όπως αυτή της αναμενόμενης επίσημης ένταξης στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο των συνεταιριστών που βρίσκεται στον χώρο του διαλογητηρίου – συσκευαστηρίου της Οργάνωσης, και θα ολοκληρωθεί με παραδοσιακό γλέντι προς τιμήν των παραγωγών.